Türkiye genelinde konut fiyatlarının hızla artması, kredi faizlerinin yükselmesi ve alım gücünün gerilemesi, ev sahibi olmayı her geçen gün daha da zorlaştırıyor. Hem büyükşehirlerde hem de Anadolu’da etkisini hissettiren konut krizi, dar ve orta gelirli vatandaşları konut edinme hayalinden uzaklaştırırken, kiralık konut arzı da ciddi anlamda daralıyor.
Konut Fiyatlarındaki Artış Durmuyor
Son yıllarda yaşanan ekonomik dalgalanmalar ve yüksek enflasyon, konut maliyetlerini tarihi zirvelere taşıdı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre konut fiyat endeksi 2024’te yıllık bazda %80’in üzerinde artış gösterdi. Bu artış özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde daha da yüksek oranlarla hissedildi.
Gayrimenkul değerleme platformlarının yayınladığı raporlarda, metrekare bazında satış fiyatlarının birçok bölgede 40 bin TL’yi aştığı görülüyor. 100 m² büyüklüğünde ortalama bir dairenin fiyatı ise artık milyonlarla ifade ediliyor.
Kredi Faizleri Ev Alımını Neredeyse İmkânsız Hale Getirdi
Konut kredisi kullanarak ev sahibi olmak isteyenler için tablo oldukça karamsar. Bankaların sunduğu faiz oranları %3’ün üzerinde seyrederken, 1 milyon TL’lik kredi için aylık taksitler 40 bin TL’yi aşıyor. Bu durumda:
- Asgari ücretli bir kişinin krediyle ev alma ihtimali neredeyse yok
- Orta gelir grubuna mensup vatandaşlar da 10-15 yıllık borç yükünü göze alamıyor
- Yüksek faiz nedeniyle kredi kullanımı düşüyor, peşin satışlar ise sınırlı kalıyor
Kiralık Konut Krizi Derinleşiyor
Satın alma gücü düştükçe kiralık evlere olan talep artıyor. Ancak arz yetersizliği ve yatırımcıların fiyatları yükseltme eğilimi, kiralık konutların fiyatlarında da büyük artışa neden oluyor. Özellikle üniversite bölgeleri, sanayi şehirleri ve turizm destinasyonlarında kira bedelleri 3-4 katına çıkmış durumda.
Bununla birlikte:
- Kiralık daire bulunması zorlaşıyor
- Ev sahipleri, yeni kiracılar için çok daha yüksek fiyatlar talep ediyor
- Dar gelirli vatandaşlar çareyi şehir çeperlerinde veya başka şehirlerde taşınmakta buluyor
Yeni Konut Üretimi Yetersiz Kalıyor
Türkiye’de yıllık ortalama 800 bin konut ihtiyacı olduğu tahmin edilirken, son yıllarda bu rakamın oldukça altında üretim gerçekleşti. İnşaat maliyetlerinin artması, arsa sıkıntısı ve finansmana erişim zorluğu nedeniyle müteahhitler yeni projelere temkinli yaklaşıyor.
Sektör temsilcilerine göre:
- Maliyet kalemleri %100’ün üzerinde arttı
- Kamu destekli projeler yetersiz kaldı
- Özel sektör üretimi arz-talep dengesini karşılayamıyor
Alım Gücü Enflasyona Karşı Eridi
Ortalama hane geliriyle konut alma süresi 2020’de 6-8 yıl iken, bu süre 2024 itibarıyla 20 yılı geçmiş durumda. Ücretlilerin gelir artışı, konut fiyatları ve kredi maliyetleri karşısında yetersiz kalıyor. Özellikle yeni evlenen çiftler, aile desteği olmadan ev sahibi olamıyor.
Kamunun Müdahale Arayışları Devam Ediyor
TOKİ, Emlak Konut gibi kurumlar tarafından yürütülen sosyal konut projeleri her ne kadar belirli bir kesime hitap etse de, mevcut kriz karşısında etkileri sınırlı kalıyor. Ayrıca, 2025 yılı içinde yeni bir konut finansman modeli veya sübvansiyonlu kredi paketi beklentisi kamuoyunda gündemde.
Ancak uzmanlar bu tür çözümlerin geçici olduğunu, konut krizinin yapısal reformlarla ele alınması gerektiğini savunuyor. Öne çıkan öneriler arasında:
- Dar gelirliye yönelik kira destek sistemlerinin kurulması
- Arsa maliyetlerinin azaltılması
- Kiralık konut üretimini teşvik edecek kamu-özel sektör iş birliklerinin artırılması
bulunuyor.
Sadece Barınma Değil, Sosyal Eşitsizlik Sorunu da Büyüyor
Konut piyasasındaki bu derinleşen kriz, sadece ekonomik bir problem değil; aynı zamanda toplumsal adalet ve eşitlik konusu olarak da değerlendiriliyor. Özellikle büyükşehirlerde, gençlerin ve düşük gelir grubunun merkezden uzaklaşması, şehirlerdeki sosyal dokuyu da etkiliyor.
Ev sahibi olmak artık milyonlarca insan için değil, sadece belirli bir kesim için ulaşılabilir bir hedef haline gelmiş durumda. Konut krizi derinleşirken çözüm yollarının hem piyasa aktörleri hem de kamu otoriteleri tarafından kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
